Przyczyny wypalenia zawodowego można podzielić na dwie grupy: indywidualne, uwarunkowane osobowościowo oraz wynikające z nieprawidłowego funkcjonowania organizacji[1].
Przyczyny wypalenia zawodowego:
a) uwarunkowania środowiska,
b) zachowane poczucie własnej wartości,
c) trudności w kontrolowaniu i opanowaniu własnych emocji,
d) przedmiotowe traktowanie innych,
e) tendencje do nadmiernej rywalizacji,
f) przepracowanie,
g) brak sukcesów, utrata nadziei,
h) wyczerpanie, niechęć do ludzi, apatia, złość,
i) zwiększone starania by być solidarnym,
j) bezradność,
k) niepewność w kontaktach z innymi,
l) niska samoocena,
m) brak satysfakcji z pracy,
n) zbyt wiele obowiązków,
o) niskie wynagrodzenie.
Nauczyciel wykonujący swoją pracę nie ma dużych możliwości do organizowania i ulepszania swojego środowiska pracy oraz kultury organizacji. Funkcjonuje w ściśle określonych ramach, które często blokują lub ograniczają jego kreatywność i zaangażowanie. Wygórowane oczekiwania ze strony dyrekcji oraz rodziców bez możliwości zmiany postaw uczniów może wpływać na jego poczucie bezradności, niepewności, braku motywacji. Nakładanie na nauczyciela coraz to nowych obowiązków bez możliwości gratyfikacji finansowej ze strony dyrekcji z pewnością przyczynia się do poczucia braku satysfakcji, zrozumienia wkładanego osobistego wysiłku w wykonywaną pracę, apatii czy zniechęcenia. Jeżeli ten stan nie ulega w dłużej perspektywie zmianie, prowadzić to może do poczucia bezsensu i w konsekwencji wypalenia zawodowego.
Konferencja Naukowo – Szkoleniowa
„Pomoc uczniom doświadczającym depresji. Praca w paradygmacie Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach”
pod patronatem honorowym
Wielkopolskiego Kuratora Oświaty
29 marca 2025 roku, godzina 10.00
Szkoła Podstawowa im. Polskich Noblistów w Czaczu
ul. Parkowa 2; 64-030 Śmigiel
Patroni konferencji:
Wielkopolski Kurator Oświaty: dr Igor Bykowski
Starosta Kościański: Artur Opas
Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach
Informacje i zapisy:
Szkoła Podstawowa im. Polskich Noblistów
ul. Parkowa 2, 64-030 Śmigiel
tel.: (65)5180227; 579 288 782
e-mail:
Często możemy spotkać się z twierdzeniami, że długotrwała praca wiąże się ze zjawiskiem wypalenia zawodowego. Po tylu latach pracy nie mam już motywacji, jestem wypalony(a) zawodowo. Nic mi się nie chce, ma złego szefa, koleżanki też nie są mi bliskie to znaczy mam wypalenie zawodowe. H. Sęk pisze: „Podczas gdy każdy może doświadczać stresu, wypalenia mogą doświadczać tylko ludzie, którzy rozpoczynali swoją pracę zawodową mając wzniosłe cele, duże oczekiwania i silna motywację – ludzie, którzy spodziewali się czerpać ze swojej pracy poczucie znaczenia. Osoba, która nie ma na początku takiej motywacji, może doświadczać stresu związanego z pracą, ale nie wypalenia”[1].
Zawód nauczyciela jest zawodem zaufania publicznego. Osoby rozpoczynające pracę w tym zawodzie z zasady są pełne optymizmu, pomysłów i gotowości do wyzwań. Wypalenie zawodowe może dotyczyć każdej grupy zawodowej i każdego zawodu. Na wypalenie zawodowe narażone są bardziej osoby pełniące funkcje stresogenne (menadżerowie, lekarze, nauczyciele, policjanci). Wynika to z oczekiwań społecznych związanych z wykonywaną pracą jak również leży po stronie zasad panujących w danej organizacji.
Pojęcie wypalenia zawodowego po raz pierwszy pojawiło się za sprawą psychiatry H. J. Freudenberga. Opisał on syndrom wypalenia który, charakteryzuje się poczuciem psychicznego i fizycznego wyczerpania, poczuciem chronicznego znudzenia, skłonnością do izolowania się i tłumienia emocji[2].
Wykonywanie stałej, monotonnej pracy w ciągłym stresie, bez umiejętności lub możliwości zmiany pracy lub organizacji pracy, zniechęcenie, znużenie, brak perspektyw rozwoju i poczucie osamotnienia lub niezrozumienia przez innych sytuacji jednostki może prowadzić do wypalenia zawodowego. Wypalenie zawodowe powstaje w wyniku przeciążenia emocjonalnego i/lub fizycznego. Na wypalenie zawodowe mają wpływ takie czynniki jak: wiek, płeć, staż pracy w danej organizacji, charakter pracy, relacje z innymi pracownikami, brak możliwości realizacji swoich planów i ambicji zawodowych, brak możliwości podnoszenia kwalifikacji, brak możliwości awansu, stres związany z wykonywana pracą, brak współpracy z przełożonymi.
Trudno określić początek wypalenia zawodowego, następuje on bardzo powoli i może być tak przez jednostkę jak jej otoczenie niezauważony. Wypalenie zawodowe, podobnie jak stres ma znaczący wpływ na funkcjonowanie jednostki w miejscu pracy jak również w środowisku domowym i rodzinnym. Ma również wpływ na jakość relacji międzyludzkich jednostki, jej postrzegania świata, zmian zachodzących w jej życiu oraz zmian w organizacji pracy. Wypalenie zawodowe wpływa na jakość wykonywanej pracy, zaangażowanie się w realizację celów zawodowych stawianych przez organizację, ale również wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Obniżenie motywacji do wysiłku fizycznego, dbania o własne zdrowie, dbania w wygląd zewnętrzny może wpływać na jakość samooceny jednostki, poczucia godności jak również na jakość relacji z innymi osobami tak w miejscu pracy jak również poza nim.
Wypalanie zawodowe nauczyciela ma znaczący wpływ na jakość i sposób przekazywania wiedzy, jego otwartości i gotowości na pomoc w rozwiązywaniu problemów uczniów.